Το τέλος του δολαρίου;

Είναι κοινή παραδοχή πως η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται εν μέσω έντονων αναταράξεων. Τα διογκούμενα ελλείμματα στις ανεπτυγμένες οικονομίες της Δύσης, η αυξανόμενη τιμή στα βασικά τρόφιμα, με τις ορατές επιπτώσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες, σε συνδυασμό με τον φόβο που πλανάται για μια περαιτέρω έκρηξη της τιμής του πετρελαίου, λόγω των γεγονότων στη βόρειο Αφρική και την Μέση Ανατολή, συνθέτουν ένα αρκετά δυσοίωνο σκηνικό για το μέλλον.
Επιπλέον, η σταθερή ανάδυση των αναπτυσσόμενων οικονομιών στο προσκήνιο, με την ακόρεστη ανάγκη τους για κατανάλωση ενεργειακών πόρων ώστε να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξή τους, σε μια ιστορική συγκυρία, μάλιστα, που πολλοί επιστήμονες μιλούν για την εξάντληση των αποθεμάτων του «μαύρου χρυσού» στον πλανήτη (peak oil), εντείνουν τις συσσωρευμένες πιέσεις στη  παγκόσμια οικονομία.
Ο «καμβάς» αυτός της αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομική σκηνή, με τις συνεπακόλουθες εξελίξεις που βιώνουμε, δεν πρέπει να προκαλούν καμία έκπληξη, δεδομένης της άμεσης διασύνδεσης και αλληλεξάρτησης όλων των αγορών μεταξύ τους. Αυτή η διαπίστωση δεν αποτελεί ένα θεωρητικό σχήμα, αλλά μια πέρα ως πέρα πραγματική διαπίστωση. Αρκεί να αναφέρουμε, για παράδειγμα, πως η China Investment Corporation (CIC), το εθνικό επενδυτικό fund της Κίνας, κατέχει σημαντικά ποσοστά μετοχών σε αμερικανικές εταιρίες κολοσσούς όπως η Morgan Stanley, η Blackstone Group και η Visa.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως οι διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος έχουν πλέον σβήσει εντελώς μπροστά στις απαιτήσεις της νέας οικονομικής πραγματικότητας. Οι εταιρικές αποφάσεις των «πάλαι ποτέ» εχθρών στη μια άκρη του κόσμου, που επηρεάζουν, ή και διαμορφώνουν άμεσα, τις ζωές κάποιων ανθρώπων στην αντίπερα άκρη του κόσμου, θεωρούνται πια κοινός τόπος.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας, ίσως και ο σημαντικότερος κατά την εκτίμηση πολλών, είναι η θέση του αμερικανικού δολαρίου στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα. Το δολάριο διατηρούσε, και διατηρεί ακόμη, έναν κεντρικό ρόλο στις διεθνείς συναλλαγές ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα από το 1945 και εντεύθεν. Το ζήτημα, ωστόσο, που αρχίζει να απασχολεί ολοένα και περισσότερο τους ειδικούς είναι για πόσο καιρό ακόμα θα είναι σε θέση να κρατάει αυτή την προνομιακή θέση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία των ΗΠΑ αλλά και την παγκόσμια σταθερότητα.
Ο γνωστός οικονομολόγος και ακαδημαϊκός του πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ, Μπάρι Έϊχενγκρην (Barry Eichengreen), εξηγεί στο προσφάτως δημοσιευμένο βιβλίο του: «Η Άνοδος και Πτώση του Δολαρίου και το Μέλλον του Διεθνούς Νομισματικού Συστήματος» (The Rise and the Fall of the Dollar and the Future of International Monetary System) κάποιες από τις αιτίες της πτώσης του αμερικανικού νομίσματος και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην παγκόσμια αγορά.
Ένας από τους λόγους που συντελούν στη σταδιακή υπονόμευση της πρωτοκαθεδρίας του δολαρίου είναι η διαδεδομένη χρήση της τεχνολογίας για τη νομισματική μετατροπή στις εμπορικές και νομισματικές συναλλαγές. Η άμεση μετατροπή νομισματικών ισοτιμιών, μέσω φορητών τεχνολογικών συσκευών, απαλλάσσει εισαγωγείς, εξαγωγείς, πελάτες και επενδυτές από την κοστολόγηση σε δολάρια.
Η κυριαρχία του δολαρίου στις παγκόσμιες αγορές, συναλλαγματικές και εμπορικές, είναι αδιαμφισβήτητη, αφού, όπως υπογραμμίζει ο Έϊχενγκρήν, το 85% των διεθνών νομισματικών συναλλαγών γίνονται σε δολάρια, οι χώρες-μέλη του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) ορίζουν την τιμή του πετρελαίου σε δολάρια, ενώ πάνω από το 60% των αποθεματικών των ξένων χωρών και κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως είναι στο αμερικανικό νόμισμα.
Όπως προβλέπει, όμως, ο κύκλος αυτής της κυριαρχίας αρχίζει να κλείνει, αφού ολοένα και περισσότεροι, είτε πρόκειται για επενδυτές είτε για κράτη, θα επιλέγουν την χρήση και άλλων νομισμάτων για τις διασυνοριακές τους συναλλαγές σε ομόλογα και εμπορικά προϊόντα. Ήδη αυτή τη στιγμή, γύρω στο 40% των διεθνών συναλλαγών παγκοσμίως γίνεται με το Ευρώ, κατατάσσοντας το ευρωπαϊκό νόμισμα δεύτερο μετά το δολάριο.
Υπογραμμίζει, δε, ότι παρά τις καταστροφικές προβλέψεις για την διάλυση του Ευρώ, τα ευρωπαϊκά κράτη δείχνουν εμπράκτως την αποφασιστικότητά τους να στηρίξουν το νόμισμά τους με την υιοθέτηση σκληρών δημοσιονομικών μέτρων ώστε να περιοριστεί η κρίση χρέους που ταλανίζει την Ευρωζώνη. Κάτι τέτοιο, προς το παρόν, δεν φαίνεται να είναι στις προθέσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ, με την κεντρική τράπεζα της χώρας (FED) να συνεχίζει ακάθεκτη την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης.
Όσο συνεχίζεται αυτή η πολιτική των ΗΠΑ θα διογκώνεται το ομοσπονδιακό χρέος (βρίσκεται στα 13 τρις δολάρια), αυξάνοντας τις δυσκολίες εξυπηρέτησής του. Πρόσφατες είναι, άλλωστε, οι προειδοποιήσεις διεθνών οίκων αξιολόγησης για πιθανή υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ, αν δεν ληφθούν μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα. Το ζήτημα μιας πιθανής πληθωριοποίησης του δολαρίου θα πέσει αναπόφευκτα στο τραπέζι ως λύση, οδηγώντας σε μια ενδεχόμενη υποτίμηση του δολαρίου. Αυτό, ωστόσο, θα έχει ως αποτέλεσμα τον κλονισμό του κύρους του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αφού οι κάτοχοι αμερικανικών ομολόγων θα επιλέξουν να στραφούν σε άλλα νομίσματα για να διασώσουν την αξία των επενδύσεών τους. Μια τέτοια εξέλιξη, όπως επιχειρηματολογεί ο καθηγητής, δεν είναι καθόλου φανταστική και θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση των παγκόσμιων χρηματαγορών, ενώ θα οξύνει τα προβλήματα των ΗΠΑ για εξυπηρέτηση του χρέους της.
Οι αυξανόμενες δημόσιες εκκλήσεις, εσχάτως, από χώρες, όπως η Κίνα και η Ρωσία, καθώς και διεθνών οργανισμών, για την ανάγκη εγκατάλειψης του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό, και την δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου νομίσματος για μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα, έρχονται να επιβεβαιώσουν τις προβλέψεις και τις διαπιστώσεις του καθηγητή. Σε αυτόν τον «γενναίο νέο κόσμο» της παγκόσμιας οικονομικής πραγματικότητας που διαμορφώνεται, πολλά από αυτά που θεωρούνταν ως δεδομένα και αδιασάλευτα, αρχίζουν να αμφισβητούνται. Άλλωστε, η επιστήμη της Ιστορίας μας διδάσκει πως ένα από τα αξιώματα που είναι πραγματικά αδιασάλευτο είναι αυτό της ακμής και παρακμής των αυτοκρατοριών.

Πηγή: Statesmen.gr  ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΩΠΟΔΗΣ