Τι καλά που ήμασταν παλιά;
Τι φοβερό νόμισμα ήταν η δραχμή;
Μπορούσες να αγοράσεις σχεδόν τα πάντα!
Οι άνθρωποι ήταν γεμάτοι καλοσύνη, υπήρχε διαπροσωπική επικοινωνία, όχι chat και sms.
Τι ωραία ήταν τότε που μπορούσαμε να κάνουμε διακοπές ολόκληρες εβδομάδες το καλοκαίρι και η κοινωνία είχε αξίες: πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια…
Αυτές είναι σκέψεις που αν μη τι άλλο, τις έχουμε κάνει όλοι μας.
Ας προσπαθήσουμε όμως να ρίξουμε μια πιο εμπεριστατωμένη ματιά στο παρελθόν και στα τελευταία πενήντα χρόνια της Ελλάδας.
Η ακριβής περιγραφή είναι δύσκολη, αφού πολλά σημαντικά κομμάτια του εκλείπουν από τη μνήμη, ενώ αν είστε στην ηλικία μου, θα έχετε ζήσει μόνο ένα μικρό μέρος του.
Αυτό όμως, δεν μας εμποδίζει σε τίποτα να προσπαθήσουμε να το κατανοήσουμε και βλέποντας τα αποτελέσματα που μας έφερε, να το κρίνουμε.
Η δραχμή ήταν ένα εντελώς ανίσχυρο νόμισμα, που υποτιμούνταν με την πρώτη ευκαιρία.
Θυμάμαι τον παππού μου να μαζεύει δολάρια, τα οποία μέσα σε λίγο διάστημα διπλασίαζαν την αξία τους σε δραχμές.
Τα εισαγόμενα προϊόντα ήταν πανάκριβα, οι νέες τεχνολογίες έρχονταν στην Ελλάδα ως… τεχνολογίες, ενώ τα αεροπορικά ταξίδια… εμ… ποια αεροπορικά; ΚΤΕΛ και πάλι ΚΤΕΛ.
Όσον αφορά τις αξίες, η γυναίκα έπρεπε να παντρευτεί όσο το δυνατό πιο γρήγορα, ενώ μια ατυχία στον πρώτο γάμο σήμαινε αποκλεισμός από το νυφοπάζαρο και καταδίκη σε κοινωνικούς κύκλους με συν-παθούσες και γεροντοκόρες.
Τα παιδιά είχαν πολύ μικρότερη δυνατότητα να ξεφύγουν από τις επαγγελματικές διώξεις του πατέρα τους για αυτά, ενώ η καριέρα στο εξωτερικό απαιτούσε θυσίες από τους γονείς, που ελάχιστοι μπορούσαν να κάνουν.
Αν ανατρέξουμε και πιο πίσω, οι αξίες της πατρίδας και της θρησκείας όντως είχαν βαρύνουσα θέση στην κοινωνία, εξάλλου δεν μπορούσες να διοριστείς στο δημόσιο αν δεν τις είχες!
Όμως τι καλά που περνούσαμε τότε, παρέες, γιορτές, πανηγύρια…
Μια νοσταλγία μας κατακλύζει, ένα υγιές φαινόμενο που συμβαίνει παντού και πάντα.
Όμως σε κρίσιμες καταστάσεις όπως η αυτή που διανύουμε τώρα, απαιτείται άνοιγμα στο μέλλον και καινοτόμες ιδέες.
Η υπέρμετρη νοσταλγία φρενάρει κάθε προσπάθεια ανάκαμψης και τα βαρίδια του παρελθόντος κάμπτουν κάθε προσπάθεια ανέλιξης της χώρας.
Μήπως όμως και η ίδια η αναπόληση γίνεται σε λάθος βάση;
Εφόσον κάποιος νοσταλγεί το παρελθόν, σημαίνει ότι προσδίδει σε αυτό μια αξία, του δίνει τα εύσημα για τα επιτεύγματά του.
Τοποθετώντας αυτή την εικόνα στην πορεία του χρόνου, πρέπει αυτό το άτομο να καταλήξει νομοτελειακά στο συμπέρασμα ότι και το παρόν του είναι εξίσου καλό, αν όχι καλύτερο, αφού αποτελεί γόνο του ένδοξου παρελθόντος.
Για παράδειγμα, ένας ελεύθερος επαγγελματίας που έχει τσακιστεί από φόρους, βλέπει να μειώνονται οι πελάτες του και ματώνει οικονομικά εξαιτίας της ανεπάρκειας των κοινωνικών παροχών υγείας και παιδείας, όταν νοσταλγεί το παρελθόν προβαίνει σε μια τεράστια αντίφαση.
Διότι, το «τι καλά να γυρνούσαμε στο 80» σημαίνει ότι επιζητάει να κάνει όλα εκείνα τα οποία τον έφεραν σε αυτή την κατάσταση.
Μα το αποτέλεσμα θα είναι ακριβώς το ίδιο, με τη διαφορά ότι θα έχει χαθεί ακόμα μια τριακονταετία.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε στο παρελθόν δυναμικά και να αναλογιστούμε ότι εφόσον δεν μας προσέφερε ένα καλό παρόν, μάλλον κάτι λάθος θα κάναμε.
«Η ιστορία είναι θεματοφύλακας μεγάλων πράξεων, μάρτυρας του παρελθόντος, παράδειγμα και δάσκαλος για το παρόν και μεγάλος σύμβουλος για το μέλλον» έλεγε ο Βολτέρος.
Φοβάμαι όμως ότι η υπέρμετρη νοσταλγία, χαρακτηριστικό ενός συναισθηματικού λαού όπως εμείς, δεν μας αφήνει να τη χρησιμοποιήσουμε κατ’ αυτόν τον τρόπο, διότι την καθαγιάζει και κάνει τρομερά δύσκολη την αντικειμενική αξιολόγησή της.
Και επειδή το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι να μην ξέρεις τι πρόβλημα έχεις, είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε να αναζητήσουμε τι λάθη κάναμε.
Η αναζήτηση αυτή όμως, πρέπει να γίνει στα κιτάπια του παρελθόντος.
Αλέξης Ραμπότας.
.jpg)
