Συνολικές προβολές σελίδας

Δευτέρα 9 Μαΐου 2011

Η “Ευρώπη των λαών” σε σταυροδρόμι

09.05.2011ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ-ΣΤΡΑΤΗΣ




Η «Ημέρα της Ευρώπης» εορτάζεται κάθε χρόνο την 9η Μαΐου.
Η φετινή επέτειος, συμπίπτει και με τα 60 χρόνια από τη «Δήλωση Schuman». Με τη δήλωση αυτή, δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά η ιδέα της Ευρώπης, από έναν κατεξοχήν εμπνευσμένο Ευρωπαίο πολιτικό. Τον Robert Schuman. Γερμανικής καταγωγής, γεννημένος στο Λουξεμβούργο, που μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πήρε τη γαλλική υπηκοότητα, εξελισσόμενος σε μορφή της γαλλικής και ευρωπαϊκής πολιτικής και διπλωματίας, «Πατέρας της Ευρώπης».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές και πολιτικές οντότητες στον κόσμο, με 500 εκατομμύρια κατοίκους και ονομαστικό ΑΕΠ 16,2 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2010. Διέρχεται όμως μια περίοδο κρίσεως, σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Από τη μια πλευρά η οικονομική κρίση χτύπησε τις χώρες-μέλη σε διαφορετικό χρόνο και με διαφορετική βαρύτητα, με συνέπεια να έχει διαρραγεί η κοινοτική αλληλεγγύη και η αρχή της συνοχής.
Από την άλλη, η διεθνής και περιφερειακή συγκυρία, ειδικότερα με τις εξελίξεις στις μουσουλμανικές χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, έχουν χωρίσει τα κράτη της Ένωσης, ως προς τα μέσα που χρησιμοποιούνται, στρατιωτικά και άλλα, για την επίλυση του ζητήματος, στην κατεύθυνση της εγκαθίδρυσης δημοκρατικών καθεστώτων που οι λαοί επιζητούν, με κίνδυνο τη ζωή και τη σημαντική και πνευματική  ακεραιότητά τους.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το πολιτικό κλίμα ήταν πιο ώριμο από ποτέ για μια ενοποίηση της Ευρώπης. Η ενότητα και η αλληλεγγύη θεωρήθηκαν, ως οι μοναδικές οδοί διαφυγής από ακραίες μορφές εθνικισμού, που είχαν καταστρέψει την ήπειρο.
I.          Η ιστορική και θεσμική εξέλιξη της Ευρώπης, συνοψίζεται στους κύριους σταθμούς
Με τη Συνθήκη της Ρώμης το 1957, η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), καθιέρωσε για πρώτη φορά πλήρη τελωνειακή ένωση και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ) τη συνεργασία σε θέματα πυρηνικής ενέργειας. Το 1967 η ΕΟΚ, η ΕΚΑΧ και η ΕΥΡΑΤΟΜ, με τη Συνθήκη Συγχώνευσης, ενώθηκαν στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα
Το 1973 η Κοινότητα διευρύνθηκε από έξι ιδρυτικά μέλη σε εννέα, με τη Δανία, την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το 1979 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες άμεσες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το 1981 εισήλθε η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, ανεβάζοντας τον αριθμό των μελών σε 10 και το 1986 ήλθε η σειρά της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, για  να γίνουν δώδεκα τα μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
Το 1985, αναπτύχθηκε μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών η συνθήκη του Σένγκεν, που επέτρεψε την κατάργηση των συστηματικών συνοριακών ελέγχων μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών, ορίζοντας εξωτερικά σύνορα εισόδου στον ενιαίο εσωτερικό χώρο των κρατών-μελών του Σένγκεν.
Το 1986 υιοθετήθηκε η ευρωπαϊκή σημαία και οι ηγέτες υπέγραψαν την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, δίνοντας νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε και επίσημα, με τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης του Μάαστριχτ την 1η Νοεμβρίου 1993. Λειτούργησε με τη νέα μορφή της το 1994, επί ελληνικής προεδρίας.
Την ίδια ημερομηνία επισημοποιήθηκε η διεύρυνση σε 15 χώρες, με την Αυστρία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Το 1999 το ευρώ αντικατέστησε τα εθνικά νομίσματα σε 11 καταρχήν κράτη μέλη, την λεγόμενη ευρωζώνη.
Το 2001 προσχώρησε σε αυτήν και η Ελλάδα.
Το 2004 δέκα νέες χώρες (οκτώ εκ των οποίων ανήκαν στο πρώην σοσιαλιστικό bloc) προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με την Κύπρο και τη Μάλτα.
Στα τέλη του 2004, υπογράφηκε στη Ρώμη το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Δεν επικυρώθηκε, ύστερα από την απόρριψη των Γάλλων και των Ολλανδών ψηφοφόρων σε δημοψηφίσματα.
Το 2007 συμφωνήθηκε να τροποποιηθούν κάποια τμήματα του Συντάγματος, ώστε η νέα Μεταρρυθμιστική Συνθήκη να μην αντικαταστήσει όλες τις υπάρχουσες συνθήκες. Επιπλέον, το 2007, η Ρουμανία και η Βουλγαρία προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ υιοθετήθηκε και από την Σλοβενία.
Το 2008 το ευρώ υιοθέτησαν η Κύπρος και η Μάλτα, ενώ το 2009 το υιοθέτησε και η Σλοβακία. Συνολικά 17 χώρες είναι σήμερα μέλη της Ευρωζώνης με την προσθήκη της Εσθονίας το 2011.
Αυτήν την περίοδο υπάρχουν πέντε υποψήφιες χώρες προς ένταξη: η Ισλανδία, η Κροατία, το Μαυροβούνιο, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και η Τουρκία. Επιπλέον, η Αλβανία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη και η Σερβία αναγνωρίζονται επίσημα ως εν δυνάμει υποψήφιες.
II.         Ειδικότερα για τις σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, άλλα με εντάσεις και κωλύματα, που σήμερα είναι πλέον περισσότερο εμφανή, παρά ποτέ.
Ο δρόμος της Ελλάδας προς την Ευρώπη ξεκινά στις 8 Ιουνίου του 1959 με την υποβολή της αίτησης για Σύνδεση με την νεοϊδρυθείσα, τότε, Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.). Η αίτηση εγκρίνεται και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Ε.Ο.Κ καταλήγουν στην υπογραφή Συμφωνίας Σύνδεσης, τον Ιούλιο του 1961. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Ελλάδα ήταν το πρώτο κράτος που υπέγραψε Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ο.Κ. Ακολούθησε η Τουρκία το 1963.
Η πορεία της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ παγώνει το 1967, λόγω της δικτατορίας. Μετά την πτώση της, το 1974, η Ελλάδα συνέχισε τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό και στις  12 Ιουνίου 1975 καταθέτει αίτηση για πλήρη ένταξη στην Ε.Ο.Κ.  Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις της Επιτροπής, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκινούν ένα χρόνο αργότερα έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών. Μια προσωπική νίκη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, με τη βοήθεια του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν και του Χέλμουτ Σμιτ. Οι διαπραγματεύσεις καταλήγουν επιτυχώς και στις 28 Ιουνίου του 1979 υπογράφεται η Πράξη Προσχώρησης της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ., η οποία τίθεται σε ισχύ από την 1 Ιανουαρίου του 1981.
Αναμφισβήτητα, υπήρξαν οφέλη της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση που χαρακτηρίζονται από μία σειρά θεαματικών αλλαγών.
Η ελληνική οικονομία και η χώρα συνολικά σημείωσαν αλματώδη πρόοδο, με αποκορύφωμα την ένταξη στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση και την καθιέρωση του ευρώ ως επισήμου νομίσματος.
Παράλληλα, σημειώθηκε γενική άνοδος του βιοτικού επιπέδου, που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του εισοδήματος και του ΑΕΠ.
Σταθεροποιήθηκαν η δημοκρατία και οι θεσμοί.
Ενισχύθηκε η περιφερειακή και διεθνής θέση.
Εδραιώθηκε η εθνική ασφάλεια.
Αναδιαρθρώθηκε η εθνική οικονομία. Όχι, σε υγιείς βάσεις, είναι αλήθεια, και χωρίς στρατηγική, όπως αποδεικνύεται σήμερα.
Δημιουργήθηκαν περιφερειακές αναπτυξιακές κοινωνικές υποδομές.
Εξασφαλίστηκε η ισότιμη συμμετοχή στις αποφάσεις για το μέλλον της Ευρώπης. Όχι δυστυχώς για το μέλλον της Ελλάδος, όπου, τον τελευταίο χρόνο επιβάλλονται από την Ευρώπη τα μέτρα σταθεροποίησης της οικονομίας.
III.       Υφίστανται όμως και οι καλώς εννοούμενοι προβληματισμοί:
Με την αποφασιστικότητα ηγετών όπως ο Χέλμουτ Κολ και ο Φρανσουά Μιτεράν ξεπεράστηκαν δυσλειτουργίες και δημοσιονομικά προσκόμματα, ενώ με την επιμονή οραματιστών όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, η Ευρώπη εξαπλώθηκε και περιέλαβε το ιστορικό λίκνο της. Ο σχεδιασμός κοινών πολιτικών, όπως αυτός της Κοινής Αγροτικής, αλλά και η δημιουργία διαρθρωτικών ταμείων, συντέλεσαν στην άμβλυνση των αντιθέσεων μεταξύ των κρατών μελών, στη δημιουργία υποδομών και στην οικονομική σύγκλιση. Η δημιουργία του Ευρώ, αποτέλεσε κορυφαίο βήμα στην κατεύθυνση της οικονομικής ενοποίησης, χωρίς ωστόσο να προκληθεί, όπως έπρεπε, η πολιτική ενοποίηση. Αυτό είναι το πραγματικό έλλειμμα σήμερα στην Ευρώπη. Και σε αυτό, σκοντάφτει η εξέλιξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αναμφισβήτητα υπήρχαν και οι μελανές στιγμές, όπως αυτές που αφορούσαν τις πολιτικές που προηγήθηκαν ή δεν υπήρξαν καν, στη περίπτωση της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Μαθήματα και εμπειρίες, που η κοινή εξωτερική πολιτική, πρέπει να αξιολογήσει.
Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Οι Ευρωσκεπτικιστές επανέκαμψαν και τα ερωτήματα για τα επόμενα βήματα είναι πολλά.  Η στρατηγική επιλογή της διεύρυνσης, χωρίς να προηγηθεί η εμπέδωση των κοινοτικών θεσμών, αναμφισβήτητα έδωσε στην Ένωση το γεωγραφικό εύρος και ορίζοντα της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Μοιραία όμως, υπήρξε και ανακατανομή πόρων, που στις σημερινές συνθήκες θα ήταν πολύτιμοι.
Αναγκαία είναι και η Αναθεώρηση του Δουβλίνου ΙΙ. Η πολιτική για τη χορήγηση ασύλου αφορά θεμελιώδεις αρχές των κοινοτικών ελευθεριών και του κοινοτικού οικοδομήματος. Τις συνέπειές της, δεν μπορούν να τις επωμιστούν, κατά τρόπο επαχθή και δυσανάλογο, κράτη όπως η Ελλάδα, πρώτιστα αλλά και η Ιταλία και να γίνουμε μία ιδιότυπη αποθήκη ψυχών. Ενίσχυση της  FRONTEX, διάθεση πόρων, μέτρα τώρα και έμπρακτη Κοινοτική Αλληλεγγύη.
Η δύσκολη σημερινή συγκυρία, είναι βαρόμετρο αντοχής, για την κοινή Ευρωπαϊκή μας πορεία. Με έμπνευση και αποφασιστικότητα, πρέπει να δώσουμε συνέχεια και στόχους στην Ευρώπη των Κρατών, την πρόοδο και την ευημερία των Ευρωπαίων Πολιτών.


Statesmen.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αρχειοθήκη ιστολογίου