από χτες και των ιταλικών ομολόγων τους διαψεύδει. Ενώ αντίθετα δικαιώνει τον Ρίτσαρντ Κου, επικεφαλής οικονομολόγο της Νομούρα, που πριν λίγες μέρες στο Οικονομικό Φόρουμ του Αμπροσέτι, προκάλεσε τη χλεύη των Ευρωπαίων συναδέλφών του με τις αιρετικές θέσεις του.
Η Ρίτσαρντ Κου υποστήριξε ότι οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν κάνει λάθος σε ό,τι αφορά τα αίτια της οικονομικής κρίσης και γι’ αυτό το λόγο οι δύσκολες μέρες θα επιστρέψουν.
Σε μια συγκυρία κατάρρευσης της ζήτησης του ιδιωτικού τομέα σε πολλά κράτη μέλη, η εμμονή της Ευρωζώνης με τη μείωση των δημοσίων δαπανών θα πετύχει μόνο την επιδείνωση των προβλημάτων της, επισήμανε. Και το δημοσιονομικό σύμφωνο είναι πιο πιθανόν να σκοτώσει τον ασθενή παρά να τον θεραπεύσει.
Για πολλά χρόνια ο Ρίτσαρντ Κου υπερασπίζονταν με ευγλωττία την ευρέως αντιδημοφιλή άποψη ότι η Ιαπωνία εφάρμοσε σωστές πολιτικές για να αντιμετωπίσει το σκάσιμο της φούσκας στην οικονομία της. Είναι αλήθεια, έλεγε, ότι η Ιαπωνία δεν είχε σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία 20 χρόνια αλλά τουλάχιστον απέφυγε τα χειρότερα: δεν πέρασε ποτέ μια ύφεση σαν και αυτή της δεκαετίας του 1930 που, κατά τον Κου, απειλεί σήμερα τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Σε συνέντευξή του προς τον Τζον Θόρνχιλ των Financial Times, που δόθηκε την περασμένη βδομάδα στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ του Αμπροσέτι στην Ιταλία, ο Ρ. Κου περιέγραψε τη θεωρία του για τις ‘υφέσεις του ισολογισμού’ που έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με την σημερινή ορθοδοξία της Ευρωζώνης.
Όταν χώρες σαν την Ιαπωνία αντιμετωπίζουν μια κάμψη στις τιμές των ενεργητικών, τότε οι τραυματισμένες εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, οι τράπεζες και τα νοικοκυριά κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να απομοχλεύσουν τους ισολογισμούς τους και να αποπληρώσουν το χρέος τους – ακόμα κι όταν τα επιτόκια βρίσκονται κοντά στο μηδέν. Σε αυτές τις περιστάσεις τα κράτη δεν έχουν άλλη εναλλακτική λύση από το να αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες προκειμένου να αποτρέψουν την κατάρρευση της ζήτησης.
«Το βασικό σημείο είναι πως όταν ο ιδιωτικός τομέας μειώνει το δανεισμό του, το τελευταίο που θέλεις από το κράτος είναι να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού», λέει ο Ρ. Κου. «Αν οι κεντρικές τράπεζες μειώσουν τα επιτόκια κοντά στο μηδέν και τίποτα δεν συμβεί, δεν είμαστε στον κανονικό κόσμο».
Κατά τον Ρίτσαρντ Κου, όταν το 1997 η Ιαπωνία άκουσε τις συμβουλές των εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, μεταξύ αυτών και των στελεχών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, και εφάρμοσε πολιτικές δημοσιονομικής σταθεροποίησης, κύλησε σε μια καταστροφική ύφεση.
«Η κυβέρνηση μείωσε τις δαπάνες και είχαμε 5 συνεχόμενα τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης και στη συνέχεια Ιαπωνία χρειάστηκε 10 χρόνια για να ανακάμψει», λέει.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που συμμετείχαν στο Φόρουμ του Αμπροσέτι δυσκολεύτηκαν να κρύψουν την χλεύη τους ακούγοντας την παρουσίαση του Ρ. Κου. Υποστήριξαν ότι είναι αυταπάτη να πιστεύεις ότι μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα στη λιτότητα και την ανάπτυξη. Η λιτότητα είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για να ξανακερδίσεις την εμπιστοσύνη των αγορών και να έχεις οικονομική ανάπτυξη.
Επιπλέον η περαιτέρω συσσώρευση δημόσιου χρέους για να λύσεις ένα πρόβλημα υπερχρέωσης θα ήταν αντιπαραγωγική. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα ανέρχονταν μια περαιτέρω μεγέθυνση των δημοσίων ελλειμμάτων της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και της Ιταλίας.
Ο Ρ. Κου αναγνώρισε ότι τα 17 κράτη-μέλη της Ευρωζώνης συγκροτούν ένα πολύ πιο πολύπλοκο σύμπλεγμα από την Ιαπωνία, καθώς οι οικονομίες τους κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες και σε διαφορετικές διευθύνσεις και ορισμένες εξ αυτών, ιδίως της Ελλάδας, αντιμετωπίζουν τις δικές τους ιδιαίτερες προκλήσεις. Αλλά παράλληλα υποστήριξε ότι το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της Ευρωζώνης, που επιβάλλει μια συγχρονισμένη λιτότητα ακόμα και στα πιο υγιή μέλη της, όπως για παράδειγμα την Ολλανδία, διακινδυνεύει να επαναλάβει τα λάθη που έγιναν στην Ιαπωνία πριν 15 χρόνια. Επιπλέον ο επικεφαλής οικονομολόγος της Νομούρα απορρίπτει την ιδέα πως ο αυξημένος δημόσιος δανεισμός φοβίζει υποχρεωτικά τις αγορές: η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ και η Βρετανία ασκούν πολύ πιο χαλαρές νομισματικές πολιτικές από την Ευρώπη και όμως έχουν ακόμη πολύ χαμηλά επιτόκια δανεισμού.
Αν τα κράτη της Ευρωζώνης περιόριζαν τις πωλήσεις των κρατικών ομολόγων τους στους ίδιους τους πολίτες τους – όπως είχε προτείνει ο Βασίλης Βιλιάρδος εδώ στο Sofokleous10 να κάνει το ελληνικό δημόσιο από την αρχή, πριν ακόμη από το πρώτο μνημόνιο – επισημαίνει, θα περιόριζαν τους κινδύνους μιας καταστροφικής φυγής κεφαλαίων μέσα στην Ευρωζώνη.
Η ανάλυση του Ρίτσαρντ Κου διαθέτει αρκετούς υποστηρικτές. Ένας εξ αυτών είναι ο Νούριελ Ρουμπίνι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο οποίος λέει ότι αν και η δημοσιονομική λιτότητα μπορεί να είναι κατάλληλη για ορισμένα κράτη της Ευρωζώνης, δεν θα πρέπει να υιοθετείται από όλα και ιδιαίτερα όχι από την Ιρλανδία και την Ισπανία, που έχουν δει τον ιδιωτικό τους τομέα να βουλιάζει όπως είχε γίνει και στην Ιαπωνία τη δεκαετία του 90.
«Μια σωστά σχεδιασμένη πολιτική για την Ευρωζώνη θα περιλάμβανε τεράστιες ενέσεις ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, υποτίμηση του ευρώ προκειμένου να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής περιφέρειας και δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας στον πυρήνα και όπου η απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα αποτελεί πρόβλημα». Από τη στιγμή που λείπει ένα τέτοιο μείγμα πολιτικής, επισημαίνει, ο Ρουμπίνι, «η Ευρώπη μπορεί να πάει πολύ χειρότερα από την Ιαπωνία».
«Η Ιαπωνία βίωσε μια μεγάλη κάμψη της οικονομίας και στη συνέχεια μια παρατεταμένη στασιμότητα αλλά ποτέ δεν γνώρισε μια πραγματικά μεγάλη ύφεση», καταλήγει. «Όμως η σημερινή ύφεση σε κάποια κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας μπορεί να γίνει πραγματικά Μεγάλη Ύφεση όπως εκείνη της δεκαετίας του 1930.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου