Λιτότητα ή χρεοκοπία;

Του Σάββα Γ. Ρομπόλη

Το φάντασμα της ανεργίας απειλεί την κοινωνική συνοχή σε Ευρώπη και Ελλάδα

Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη και την Ελλάδα που απειλεί την κοινωνική συνοχή και αυτό είναι η ανεργία που πυροδοτεί η πολιτική της λιτότητας, της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της ύφεσης. Η Ευρώπη απέκτησε ένα 28ο κράτος - μέλος ανεργίας ανάλογο σε πληθυσμό με την Ολλανδία (16 εκατ. άτομα) και η Ελλάδα με ένα εκατ. ανέργους απέκτησε μία νέα πόλη ανέργων ανάλογη σε πληθυσμό με το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης.

Τα νέα μέτρα της δανειακής σύμβασης μείωσης του κατώτατου μισθού κατά 22% που παρασύρει ολόκληρο το μισθολογικό και συνταξιοδοτικό οικοδόμημα του ιδιωτικού τομέα προς τα κάτω, μειώνει το εισόδημα των μισθωτών κατά τουλάχιστον τρεις μισθούς τον χρόνο (από 751 ευρώ μειώνεται ο κατώτατος μισθός σε 586 ευρώ, όσο το 2005) και το εισόδημα των ανέργων κατά 3½ επιδόματα ανεργίας τον χρόνο (από 461 ευρώ σε 356 ευρώ). Ετσι, εάν συσχετιστεί το νέο επίπεδο του κατώτατου μισθού με τις ετήσιες ώρες εργασίας, τότε η αναλογία στην Ελλάδα διαμορφώνεται σε 0,27 ευρώ, ενώ στην Πορτογαλία είναι 0,28 ευρώ και στην Ισπανία 0,35 ευρώ. Παράλληλα, η ωριαία αμοιβή στην Ελλάδα διαμορφώνεται σε 3,89 ευρώ από 4,91 ευρώ, ενώ στην Πορτογαλία είναι 3,96 ευρώ και στην Ισπανία 5,39 ευρώ.

Επίσης τα νέα αυτά μέτρα προκαλούν απώλειες εσόδων στα ασφαλιστικά ταμεία και στον Κρατικό Προϋπολογισμό της τάξης των 3,3 δισ. ευρώ, τις οποίες φιλοδοξούν να καλύψουν με τη μείωση μεταξύ των άλλων, των κύριων και επικουρικών συντάξεων. Παράλληλα, μεταφέρονται πόροι από τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα ύψους 4 δισ. ευρώ τον χρόνο προς τις επιχειρήσεις, τα οποία, κακώς, κατά την άποψη της τρόικας, θα συμβάλουν στην πραγματοποίηση προσλήψεων νέων εργαζομένων μειώνοντας την ανεργία και βελτιώνοντας το επίπεδο ανταγωνιστικότητας. Με άλλα λόγια, ιδιωτικοποιούνται τα οφέλη και κοινωνικοποιούνται τα βάρη, με αποτέλεσμα τα μέτρα αυτά να διακρίνονται τόσο για την αντικοινωνικότητά τους όσο και για την ένταση της υφεσιακότητάς τους. Γι' αυτούς ακριβώς τους λόγους υποστηρίζεται από έλληνες και ξένους αναλυτές ότι «το πρόγραμμα της τρόικας για την Ελλάδα συγκροτήθηκε εξαρχής με εσφαλμένο τρόπο», με αποτέλεσμα η συνέχιση της ύφεσης, η καθίζηση της ελληνικής οικονομίας και η έκρηξη της ανεργίας να συνιστά επακόλουθο του προγράμματος και των μέτρων λιτότητας που συναποφάσισε η τρόικα και η ελληνική κυβέρνηση, με συνέπεια την αύξηση των ελλειμμάτων και την επιβολή περισσότερων περικοπών «αγνοώντας θεμελιώδεις νόμους της οικονομικής βαρύτητας». Ετσι, μέσα σε δύο χρόνια η ελληνική οικονομία μετεξελίχθηκε σε οικονομικό σχηματισμό υψηλού κινδύνου και φαύλου κύκλου, αφού η βαθύτερη ύφεση απαιτεί νέα μέτρα που δημιουργούν ελλείμματα και αυτά με τη σειρά τους καταλήγουν σε νέες περικοπές δημόσιων και κοινωνικών δαπανών καθώς και μισθών και συντάξεων που θα οδηγήσουν κατά το 2012 σε περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ και επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών, τα οποία μέσα σε δύο χρόνια έχουν υποχωρήσει κατά μια δεκαετία. Παράλληλα, η αγοραστική δύναμη του μέσου μισθού έχει υποχωρήσει στα επίπεδα του 2003 και των μειωμένων κατώτατων μισθών έχει υποχωρήσει στα επίπεδα της δεκαετίας του 1970. Παρά τις δυσμενείς αυτές εξελίξεις η τρόικα επιμένει ματαίως να αποδείξει το αλάνθαστο μιας ουσιαστικά και αποδεδειγμένα λανθασμένης πολιτικής που παρατείνει την ύφεση, διογκώνει την ανεργία και διευρύνει την καθίζηση της παραγωγικής, εισοδηματικής και κοινωνικής βάσης της χώρας.

Κατά συνέπεια, αποδεικνύεται η αναγκαιότητα επανεξέτασης του προτύπου ανάπτυξης στην Ελλάδα καθώς και η εγκαθίδρυση στην ελληνική οικονομία συνθηκών διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας (έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία, ποιότητα παραγωγικής διαδικασίας, ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, ποιότητα εισοδήματος, και εργασιακών κ.λπ.). Διαφορετικά, η ελληνική οικονομία και κοινωνία θα περιθωριοποιηθεί και το επίπεδο ζωής των πολιτών θα επιδεινωθεί τουλάχιστον κατά 50% σε σχέση με αυτό του 2008. Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να τονιστεί ότι το διακύβευμα για την έξοδο από την κρίση της ελληνικής οικονομίας δεν είναι λιτότητα ή χρεοκοπία, που εμπλέκει σε φαύλο κύκλο μακροχρόνιου αδιεξόδου της χώρας μας. Αντίθετα, το διακύβευμα είναι ύφεση ή ανάπτυξη, με λήψη αποτελεσματικών - οικονομικά, αναδιανεμητικά και κοινωνικά - μέτρων, προκειμένου να απεμπλακεί ο οικονομικός και κοινωνικός σχηματισμός στην Ελλάδα από την παράταση του αδιεξόδου και της ύφεσης.

Ο Σάββας Ρομπόλης είναι καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ